Płyta paździerzowa - właściwości, wymiary, zastosowania, cena

Płyta paździerzowaZanim została w większości wyparta przez płyty wiórowe, pilśniowe, MDF czy OSB, płyta paździerzowa powszechnie była stosowana w przemyśle meblarskim oraz budownictwie. Obecnie wciąż posiada wiele charakterystycznych właściwości, które wyróżniają ją na tle konkurencyjnych rozwiązań.

Czym cechuje się płyta paździerzowa i jakie ma zastosowania?

Budowa płyty paździerzowej

Płyta paździerzowa to płyta wyprodukowana z odpowiednio oczyszczonych paździerzy roślin włóknistych, spajanych ze sobą za pomocą odpowiednio mocnego kleju syntetycznego. Proces ten odbywa się pod dużym ciśnieniem, w warunkach wysokiej temperatury. Same paździerze powstają ze zdrewniałych części łodyg lnu oraz konopi, w procesie przetwarzania słomy konopnej lub lnianej na włókno. Obróbka nadaje im odpowiednią strukturę, a także nieco zmienia ich specyfikę. W przypadku obu roślin, proces pozyskiwania włókna jest bardzo podobny i składa się z kilku określonych faz. Na pierwszym etapie następuje całkowite odziarnianie, w czasie którego torebki nasienne oddzielane są od łodyg słomy. Następnie odbywa się roszenie, czyli oddzielanie łyka od części łodyg uległych zdrewnieniu. Proces ten opiera się na rozkładzie pektyn. Na koniec odbywa się przerób mechaniczny. Włókno oczyszczane jest z paździerzy, po czym następuje rozdzielenie włókna czesankowego (dłuższego) od włókna pakulanego (krótszego). Na ostatnich etapach paździerze ostatecznie oddzielane są od włókien oraz transportowane do magazynów za pomocą wentylatorów. Dopiero w warunkach przemysłowych odbywa się proces prasowania w bele, z których każda waży ok. 80 kg. Najczęściej to właśnie w takiej postaci paździerze trafiają do zakładów zajmujących się produkcją prefabrykatów, czyli gotowych arkuszy.

Właściwości płyty paździerzowej

Płyty paździerzowe cechują się dużą gęstością, a także wytrzymałością na rozciąganie w kierunku prostopadłym do płaszczyzny oraz odpornością na zginanie statyczne. Korzystne właściwości mechaniczne, fizyczne oraz technologiczne dotyczą m.in. odpowiedniej stabilności kształtu, optymalnej chropowatości powierzchni oraz dobrej zdolności do utrzymywania wkrętów i gwoździ, a także łatwości w obróbce. Płyty te charakteryzuje niestety duża nasiąkliwość i wrażliwość na wilgoć. Zwykły arkusz paździerzowy posiada stosunkowo gładką strukturę. W celach przemysłowych oraz meblarskich stosuje się jednak różnego rodzaju okleiny. Ich wykorzystanie pozwala też na uzyskanie odpowiedniego połysku prefabrykatu. W zależności od zastosowania, płyty paździerzowe przetwarzane są na różne sposoby. Standardowa obróbka polega zwykle na wyrównaniu brzegów oraz wykonaniu odpowiedniego wykończenia. Na rynku dostępne są płyty paździerzowe szlifowane jednostronnie, szlifowane dwustronnie oraz nieszlifowane, a także poddawane procesom fornirowania i laminowania. Płyta paździerzowa jest materiałem stosunkowo podobnym pod względem wyglądu oraz budowy do płyty wiórowej. W przypadku obu produktów, zbliżony jest również technologiczny proces wytwarzania. Podstawowa różnica polega na prasowaniu trójwarstwowym, a także zastosowaniu w formie spoiwa żywic. Mimo wykorzystania innych surowców, płyty wiórowe i paździerzowe zaliczane są do wspólnej grupy półfabrykatów. Cechą odróżniającą oba produkty jest także zwartość oraz gładkość płyt paździerzowych. Elementy wykańczane na wysoki połysk wymagają tym samym przeprowadzenia okleinowania dwuwarstwowego. W przypadku wykańczania szlifowanych płyt paździerzowych innym sposobem, wystarczające jest jednokrotne okleinowanie.

Rodzaje płyt paździerzowych

Do wyrobu standardowych płyt paździerzowych stosuje się wyłącznie paździerze konopne oraz lniane. W wielu półfabrykatach drewnopodobnych znajdują się również mieszanki innych składników. Płyty wiórowo-paździerzowe powstają w bardzo podobny sposób, jednak do ich produkcji wykorzystuje się nie tylko paździerze, ale również wióry drzewne. Z reguły płyty paździerzowe nie są klasyfikowane na podstawie żadnych precyzyjnych parametrów. Ich jakość określana jest wyłącznie poprzez zachowanie prawidłowych właściwości mechanicznych oraz fizycznych, a także dopuszczalnych wad produkcyjnych i odchyleń wymiarowych. Poszczególne elementy klasyfikować można także na podstawie zastosowanej metody obróbki. Aspekty dotyczące właściwości mechanicznych i fizycznych standardowo różnicowane są na podstawie ciężaru właściwego płyt paździerzowych. Klasyfikuje się pod względem pięciu różnych kategorii, oznaczanych symbolami - 300, 400, 500, 600 i 700. Prawidłowe minimalne ciężary właściwe wynoszą dla nich odpowiednio: 270, 370, 470, 570 i 650 w jednostce kG (kilogram-siła) na centymetry sześcienne. W zastosowaniach meblarskich wykorzystuje się przede wszystkim płyty paździerzowe oznaczane symbolem kategorii 600, czyli posiadające ciężar właściwy 570 kG/cm3.

Zastosowania płyt paździerzowych

Dawniej płyty paździerzowe bardzo powszechnie wykorzystywane były w profesjonalnym przemyśle meblowym. Dzięki szerokim możliwościom obróbki wykończeniowej, z uwzględnieniem wyrównywania brzegów, szlifowania powierzchni na szlifierkach walcowych czy obrzynania za pomocą wielo-tarczowych obrzynarek, można z nich wykonywać wiele solidnych oraz stosunkowo estetycznych produktów. Obecnie płyta paździerzowa w dużym stopniu wyparta została przez konkurencyjne rozwiązania, takie jak płyty wiórowe, płyty pilśniowe, płyty MDF, płyty MFP czy OSB.

Wynika to przede wszystkim z ryzyka obecności szkodliwych związków chemicznych, takich jak toksyczny formaldehyd stosowany w klejach niezbędnych do produkcji arkuszy.

Dobrej jakości płyty paździerzowe wciąż jednak są wykorzystywane. Powstają z nich zarówno elementy konstrukcyjne standardowego wyposażenia użytkowego i domowego, jak i wypełnienia wypoczynkowych mebli tapicerowanych. W połączeniu z samoprzylepną okleiną, da się z niej wykonać m.in. blaty, stoliki, komody, biurka czy szafy. Płytę paździerzową często stosują majsterkowicze, tworząc z niej amatorskie konstrukcje. Oprócz mebli, często powstają w ten sposób pojemniki, skrzynie, karmniki dla ptaków czy psie budy. Nierzadko płyty paździerzowe wykorzystuje się ją także do napraw mebli, zwłaszcza starszej generacji. Prefabrykaty tego typu znajdują nieco mniej zastosowań w budownictwie, przede wszystkim jako materiał izolacyjny oraz wykładzinowy. Sprawdzają się także jako uzupełnienie ścianek działowych. Stosunkowo wąskie spektrum wykorzystania płyt paździerzowych występuje ponadto w przemyśle papierniczym.

Składowanie płyt paździerzowych

Ze względu na swoją specyfikę, płyty paździerzowe powinny być składowane w określonych warunkach. Należy je magazynować w zamkniętych pomieszczeniach, zapewniających wymaganą cyrkulację powietrza oraz posiadających dobre zabezpieczenia przed wilgocią. Standardowo płyty paździerzowe magazynowane są w poziomych stosach, bez stosowania żadnego systemu oddzielenia między poszczególnymi prefabrykatami. Wskazane jest, aby materiały leżały nad podłogą magazynu, na przekładkach o wysokości około dwudziestu centymetrów lub w specjalnych paletach. Takie rozmieszczenie przeciwdziała przede wszystkim zwisaniu płyt. Poszczególne elementy muszą być układane zgodnie z formatem, z zachowaniem pionowych ścian stosów. Celem dodatkowego zabezpieczenia przed wilgocią, płyty paździerzowe nakryć można specjalną płytą ochronną. Stosy ustawić można też z zachowaniem odstępu od murowanych ścian pomieszczenia magazynowego. Niedopuszczalne jest natomiast składowanie płyt paździerzowych w pozycji pionowej, ponieważ może to doprowadzić do ich wykrzywiania się. Jeżeli wymagane warunki nie zostaną spełnione, płyty narażone będą na oddziaływania klimatyczne, co w czasie składowania może negatywnie wpłynąć na ich właściwości. Dotyczy to przede wszystkim wilgoci, której należy unikać ze względu na ryzyko pęcznienia materiału. Następuje wówczas wydzielanie się nieprzyjemnego zapachu, wywołanego bakteryjnym rozkładem białek, pektyn i węglowodanów roślinnych.

Wymiary płyt paździerzowych

Wymiary płyt paździerzowych, dostępnych w sprzedaży są odpowiednio standaryzowane. Produkuje się je w wielu różnych grubościach - 8 mm, 12 mm, 16 mm, 20 mm, 22 mm, 26 mm, 30 mm, 36 mm, 40 mm oraz 50 mm. Najpopularniejsze wymiary rzeczywiste to 244 cm x 122 cm oraz 267 cm x 110 cm, jednak spotykane są także nieco mniejsze i większe formaty arkuszy. Poszczególne produkty w większości oznaczane są w taki sam sposób. Na krótszym boku zamieszczany jest znak producenta, symbol surowca (lniane i lniano-konopne - L, konopne - K), grubość płyty, ciężar właściwy oraz jakość powierzchni (0 oznacza płytę nieoszlifowaną, 1 szlifowaną jednostronnie, a 2 - szlifowaną dwustronnie). Wybierając odpowiednią płytę paździerzową oraz jej wymiary, należy przede wszystkim wziąć pod uwagę ogólne założenia projektu. Do budowy podbitek dachowych stosuje się nieco inną grubość prefabrykatu, niż w przypadku zabudowywania skosów poddaszy czy wymiany dna szuflady. Aspektem nie bez znaczenia pozostaje także cena arkuszy z paździerzy.

Cena

Ceny płyt paździerzowych zależą od kilku podstawowych czynników. Znaczenie mają zarówno zastosowane metody wykończenia produktu, jak i wymiary danego półfabrykatu. Współcześnie stosunkowo rzadko spotyka się typowe płyty paździerzowe i paździerzowo-wiórowe. Najpowszechniej dostępne są konkurencyjne płyty drewnopodobne, uzupełnione włóknami lnianymi lub konopnymi. Wciąż jednak funkcjonują na rynku zakłady sprzedające gotowe płyty paździerzowe. W zależności od sprzedawcy, cena za jedną sztukę elementu o wymiarach 267 cm x 110 cm to koszt ok. 70 złotych. Decydując się na zakup tego materiału, należy bardzo dokładnie określić jego zastosowanie. Warto wziąć pod uwagę najbardziej charakterystyczne cechy płyty paździerzowej, takie jak wytrzymałość, trwałość, struktura czy odporność na temperaturę oraz wilgoć, a następnie porównać je do właściwości innych popularnych prefabrykatów.

    Komentarze